Source: https://www.lenntech.nl/processen/desinfectie/deseases/watergedragen-ziektes.htm (retrieved on 2023-08-25)
Ziektes verspreid door water
Ziekteverwekkers door water
Water dat gebruikt wordt voor drinkwater kan allerlei soorten ziekteverwekkers (bacteriën, virussen, protozoë parasieten) bij zich dragen. Deze moeten verwijderd worden, alvorens mensen het water gebruiken, omdat ze anders ziek kunnen worden.
Het water kan besmet zijn middels de ontlasting van mensen of dieren. Mensen en dieren dragen ook een grote hoeveelheid micro-organismen bij zich. Deze komen in het water terecht als mensen dieren in het water zwemmen of het water gebruiken.
Hieronder worden een aantal van de belangrijkste door water verspreide ziektes genoemd. Besproken wordt welk micro-organisme de ziekte veroorzaakt, hoe de ziekte verspreid wordt en wat de symptomen zijn.
Een aantal van de belangrijkste ziektes die verspreid kunnen worden door verontreinigd drinkwater of zwemwater worden hier genoemd.:
Amebiase
Entamoeba hystolica is een eencellig micro-organisme dat amoebe dysenterie veroorzaakt. Zo’n 10% van de wereldbevolking is besmet met deze parasiet, die meer voorkomt in warme landen. Jaarlijks vinden zo’n 100000 mensen de dood als gevolg van amebiase. In veel gevallen wordt geen melding gemaakt van de ziekte. Entamoeba veroorzaakt ontstekingen in het weefsel van de darmen. De symptomen kunnen mild zijn, zoals buikpijn. Ernstiger symptomen van de ziekte zijn koorts, rillingen en bloederige diarree. De ziekte kan zich via het bloed verspreiden naar andere organen, waarbij abcessen ontstaan in de lever, longen of hersenen. Mensen die geinfecteerd zijn scheiden de parasiet als cyste via de ontlasting uit. Besmetting vindt plaats door het drinken van besmet water. De parasiet ontwikkelt zich in de darmen. Als cyste is de parasiet resistent tegen desinfectie met chloor. Drinkwaterbehandeling, riolering en behandeling van het rioolwater en een goede persoonlijk hygiëne en hygiëne bij de bereiding van voedsel kunnen verspreiding van de ziekte tegengaan.
Adenovirussen
Adenovirussen zijn virussen met een dubbele DNAstreng. Ze infecteren in de eerste plaats kinderen en veroorzaken luchtweginfecties als kroep en bronchitis, longontsteking, ooginfecties en gastroenteritis. Mensen met een slechtwerkend immuunsysteem krijgen vaak last van de ernstiger symptomen van deze infectie. Er zijn 49 virussen bekend. De virussen worden allen overgedragen door middel van direct contact, en uitgescheiden via de ontlasting. Een aantal wordt via het water overgedragen. Niet alle besmette personen vertonen symptomen en het kan jaren duren voordat het virus actief wordt. Adenovirussen zijn minder gevoelig voor behandeling met chemische of fysische desinfectiemiddelen of een verandering van pH. Hierdoor kunnen ze gedurende langere tijd overleven buiten het lichaam van een gastheer.
Campylobacteriose
Campylobacteriose is een ernstige vorm van diarree die wereldwijd voorkomt. De ziekte wordt veroorzaakt door de Campylobacter bacterie, die gevonden wordt in dieren, zoals vogels (kippen), runderen, varkens, honden, katten schildpadden en zelfs vliegen. Mensen komen met de bacterie in aanraking door het eten van besmet voedsel en drinken van besmet water. De bacterie wordt gezien als de belangrijkste veroorzaker wereldwijd van bacteriële diarree. In ontwikkelingslanden wordt de ziekte vooral gevonden bij kinderen tot 5 jaar en jongvolwassenen.
Campylobacteriose is een infectie van de dunne darm. De bacterie scheidt giftige stoffen uit die het darmslijmvlies aantasten. Symptomen van de infectie zijn diarree (met bloed en slijm), buikpijn, koorts, misselijkheid en overgeven. Op de lange termijn kunnen mensen ernstiger ziektes ontwikkelen als meningitis, hepatitis, pancreatitis, spontane abortus, arthritis en het Guillain-Barré syndroom (een zenuwziekte). Sterfte als gevolg van campylobacteriose komt zelden voor. Jonge kinderen, ouderen en mensen met AIDS zijn extra gevoelig voor deze ziekte. Veel mensen die besmet zijn vertonen geen symptomen. De ziekte lijkt in opkomst te zijn in ontwikkelde landen. De oorzaak hiervan is onbekend. (WHO). In De Verenigde Staten en Canada en Europa zijn de afgelopen 15 uitbraken geweest van Campylobacteriose via het drinkwater. In 1999 werden in 16000 mensen ziek nadat ze de Washington County Fair hadden bezocht. In 2000 werden in Walkerton, Ontario, Canada 2000 mensen ziek, waarvan er 6 stierven. In Finland waren er in 2000 en 2001 3 uitbraken van waterovergedragen ziektes, alle te wijten aan de Campylobacter bacterie.
Een goede persoonlijke- en voedselhygiëne en veilig drinkwater voorkomen besmetting. Een infectie met Campylobacter kan behandeld worden met antibiotica. Er zijn echter gevallen bekend waarbij Campylobacter resistent bleek te zijn tegen antibiotica. Het is dus beter om besmetting te voorkomen.
Cholera
Cholera is een acute diarreeachtige ziekte die veroorzaakt wordt door een infectie van de darmen met de bacterie Vibrio cholera. Deze bacterie kan in het lichaam terechtkomen door het drinken van water of eten van voedsel dat besmet is. Water kan besmet worden via de faeces en het braaksel van een geïnfecteerd persoon. Cholerabacteriën komen ook voor in brak water en kustwateren en in de schelpdieren die daarin voorkomen.
Vaak is de infectie niet ernstig en zijn er geen of weinig symptomen. Soms zijn de symptomen zeer ernstig, vooral bij ondervoede mensen. Men krijgt last van waterige diarree, overgeven en beenkrampen. Het lichaam verliest hierbij veel vocht, waardoor uitdroging en shock kunnen plaatsvinden. Zonder behandeling gaat men binnen een paar uur dood.
Cholera komt vooral in Afrika en Azië voor. In 2001 maakten 58 landen melding van de ziekte, waarbij 184311 gevallen werden genoemd en 2728 doden vielen (bron: WHO). Waarschijnlijk liggen deze aantallen in werkelijkheid hoger, omdat niet van alle gevallen melding wordt gemaakt.
In 1991 brak er in Peru een cholera epidemie uit. Dit was de eerste grote uitbraak in Latijns-Amerika in de 20ste eeuw. De oorzaak lag in een onvoldoende desinfectie van het drinkwater. Als een gevolg hiervan verspreidde de ziekte zich over 19 Latijns-Amerikaanse landen, waardoor meer dan een miljoen mensen ziek werden en uiteindelijk 40.000 mensen de dood vonden.
De desinfectie van het drinkwater was voor een deel onvoldoende omdat men had besloten het water minder of niet meer te chloreren uit angst voor de gezondheidseffecten van gechloreerde desinfectiebijproducten. Het gezondheidsrisico van waterovergedragen ziektes is echter 5 keer groter dan het risico van desinfectiebijproducten.
Chronische bloedarmoede (anemia)
Bloedarmoede komt wereldwijd veel voor. De belangrijkste oorzaak is een tekort aan ijzer. Verscheidene ziektes die door water verspreid worden dragen bij aan ijzertekort, hiertoe behoren malaria, schistosomosiasis en mijnworm. Bloedarmoede komt vooral voor in ontwikkelingslanden.
Bloedarmoede ontstaat wanneer rode bloedcellen niet genoeg zuurstof transporteren naar de lichaamsweefsels. Bloedarmoede kan onder de gehele bevolking voorkomen. Zwangere vrouwen en jonge kinderen zijn het meest gevoelig. Bij de milde vorm van bloedarmoede zijn geen symptomen. De zwaardere vorm zorgt echter voor symptomen als vermoeidheid, duizeligheid en sufheid. De huid wordt bleek en ook de lippen, tong, nagelbedden en adertjes in het wit van het oog verliezen kleur. Wanneer bloedarmoede niet wordt behandeld kan het een onderliggende oorzaak worden van chronische ziektes. Bij zwangere vrouwen kan het zorgen voor een onvoldoende ontwikkeling van de foetus. Zwangere vrouwen moeten ervoor zorgen dat ze voldoende ijzer binnenkrijgen. Bij jonge kinderen loopt de mentale ontwikkeling achter en neemt het risico op infecties toe. Bloedarmoede veroorzaakt bij iedereen een afname in fysieke capaciteit. De combinatie van infectieziektes en ijzertekort als gevolg van eenzijdige of inadequate voeding zijn vaak samen de oorzaak van bloedarmoede.
Jaarlijks krijgen 300 tot 500 miljoen mensen malaria, dat in de helft van de ernstige gevallen de oorzaak is van bloedarmoede (WHO 2000). Infecties met mijnworm en schistosomiasis dragen ook bij aan bloedarmoede. Wereldwijd hebben ongeveer 44 miljoen zwangere vrouwen mijnworminfecties en lijden 20 miljoen mensen aan schistosomiasis. Bloedarmoede kan ook veroorzaakt worden door zwaar bloedverlies, bijvoorbeeld als gevolg van diarree, dat veroorzaakt wordt door waterovergedragen ziektes.
Cryptosporidiose
Cryptosporidium bestaat uit kleine parasieten die de ademhalingswegen en het spijsverteringsstelsel van gewervelden infecteren. Er zijn verschillende leden van de Cryptosporidium familie beschreven. Cryptosporidium parvum veroorzaakt bij mensen infecties. In 1976 werden de eerste gevallen van cryptosporidiosis bekend. Cryptosporidium behoort wereldwijd tot een van de meest voorkomende intestinale ziekteverwekkers. Andere cryptosporidium soorten worden ook gevonden in vee en veroorzaken bij een groot aantal zoogdieren infecties.
Cryptosporidium verblijft in de darmen van geïnfecteerde personen. Het wordt via de ontlasting uitgescheiden in de vorm van oocysten. Oocysten hebben een dikke celwand, een ronde vorm en een grootte van 3-6 μm. Besmettingen met cryptosporidium vinden voornamelijk plaats door het drinken van besmet water en contact met vee. De kans op infectie is zeer hoog, bij het binnenkrijgen van een oocyst kan al infectie plaatsvinden. De symptomen van Cryptosporidiose zijn waterige diarree, misselijkheid, buikkrampen, gewichtsverlies, overgeven en lichte koorts. Mensen met een verlaagde weerstand of een slecht werkend immuunsysteem zijn gevoelig voor infecties met Cryptosporidium. Bij hen kan een infectie resulteren in hevige uitdroging en sterfte. Er bestaan nog geen medicijnen om cryptosporidiosis te behandelen.
Cryptosporidium oocysten zijn alom vertegenwoordigd in waterige milieus. Ze komen vooral voor in oppervlaktewateren. Bij 1 tot 4% van de mensen in Europa met buikgriep blijkt Cryptosporidium voor te komen. Voor de rest van de wereld ligt dit tussen 3-20%. De meeste uitbraken van Cryptosporidiose worden in verband gebracht met vervuild drinkwater en zwembaden en recreationeel water. Als oocyst is Cryptosporidium beschermt tegen de meeste gangbare desinfectiemiddelen. UV lampen en ozon zijn het meest effectief in het doden van cryptosporidium oocysten. Om besmetting met Cryptosporidium via het drinkwater te voorkomen, moet men ervoor zorgen dat afvalwater, voornamelijk rioolwater behandeld wordt alvorens het wordt geloosd. Bij de drinkwaterbereiding zorgen een goede behandeling van het drinkwater door middel van filtratie en coagulatie ervoor dat Cryptosporidium wordt verwijderd.
Diarree
Diarree komt wereldwijd voor en is in 4% van alle sterfgevallen de doodsoorzaak. In ontwikkelingslanden in Zuid-oost Azië en Afrika ligt dit percentage zelfs op 8,8 en 7,5 %. Diarree is een symptoom van buikgriepinfecties, die veroorzaakt worden door bacteriële, virale of parasitaire organismen, die door besmet water verspreid worden. Er zijn jaarlijks zijn zo’n vier miljard gevallen van diarree. Wereldwijd sterven zo’n 2,2 miljoen (er zijn zelfs schattingen van 4 tot 6 miljoen, WHO) mensen aan de gevolgen van diarree. Het grootste deel bestaat uit jonge kinderen in ontwikkelingslanden.
Men kan diarree voorkomen door een goede hygiëne bij het toiletbezoek en de bereiding van voedsel in acht te nemen. Het gebruik van niet behandeld of onvoldoende gedesinfecteerd water kan er echter voor zorgen dat mensen geinfecteerd worden met ziekteverwekkers die diarree veroorzaken. Cholera en dysenterie veroorzaken de meest levensbedreigende vormen van diarree. Diarree bestaat uit een stoelgang van waterige ontlasting. De ontlasting vindt ook vaker plaats dan gewoonlijk. Afhankelijk van de infectie is de diarree waterig (cholera) of bloederig (dysenterie). Ernstige diarree is levensbedreigend, omdat het lichaam grote hoeveelheden vocht verliest en uit het voedsel minder voedingsstoffen opneemt. Diarree is vooral gevaarlijk voor jonge kinderen, mensen met een verlaagde weerstand en mensen die niet voldoende voedingsstoffen binnen krijgen. Diarree komt ook voor bij andere infecties, zoals malaria en mazelen. Ook het binnenkrijgen van bepaalde chemische verbindingen en andere darmziektes kunnen diarree veroorzaken. In het geval van diarree moet men erop letten meer dan voldoende vocht en voedsel binnen te krijgen en uitdroging te voorkomen.
Dracunculiase (mijnwormziekte)
Dracunculiase, beter bekend als de mijnwormziekte, is een pijnlijke infectie die veroorzaakt wordt door een parasitaire rondworm, Dracunculus medinensis, die alleen bij mensen voorkomt. Aan het begin van de 20ste eeuw kwam deze ziekte voor in een groot aantal landen in Afrika en Azië. Verbeteringen in de drinkwatervoorziening zoals filtering van het water, hebben er voor gezorgd dat de ziekte op het moment alleen nog maar voorkomt in 13 Afrikaanse landen. De ziekte kan in de toekomst nog verder worden teruggedrongen.
Mensen worden besmet met Dracunculiase door het drinken van water waarin zich larven van de rondworm bevinden. krijgen de worm binnen door het drinken van besmet water waarin zich de larven van de worm bevinden. De larven zitten in watervlooien, cyclopsen. Door het zuur van de maag worden deze afgebroken en komen de rondwormlarven vrij. Deze gaan door de maagwand heen en ontwikkelen zich in het lichaam. Nadat een vrouwtje bevrucht is door een mannelijke rondwordm, kruipt ze onderhuidse weefsels naar de voet. Daar ontstaat een jeukende, branderige blaar. De rondworm zorgt voor tijdelijke verlamming als gevolg van de hevige pijn. Om de pijn en jeuk te verlichten, plaatsen mensen die geinfecteerd zijn hun voet in het water, dat vaak bestemd is als drinkwatervoorziening. De blaar barst open waarna de worm miljoenen larven vrijlaat in het water. De larven worden opgegeten door watervlooien waarin ze zich verder ontwikkelen en de cyclus begint opnieuw.
Infecties met rondworm zijn zelden dodelijk, maar kunnen wel veel ellende veroorzaken. Het uitkomen van de worm vindt plaats tijdens het oogstseizoen. De pijn en wond- en gewrichtsontstekingen die kunnen ontstaan, zorgen ervoor dat mensen tijdelijk gehandicapt zijn en niet productief kunnen. De voedselvoorziening voor het gezin neemt af, waar vooral jonge kinderen de dupe van zijn.
Escherichia coli
Escherichia coli veroorzaakt vooral bij kinderen onder de vijf jaar diarree. Jaarlijks zijn er zo’n 210 miljoen gevallen, waarbij ongeveer 380000 doden vallen. Naast diarree zorgt Escherichia coli ook voor groeistoornissen bij kinderen. Bij zwangere vrouwen, kinderen onder de vijf jaar en ouderen kan Escherichia coli ook tijdelijke of chronische nierschade veroorzaken. De bacterie wordt vooral overgedragen via runderen. Mensen kunnen besmet raken door besmet vlees te eten of water te gebruiken dat via mest besmet is.
Giardia
Giardia is een zweepvormige protozoë parasiet die voorkomt in een groot aantal diersoorten. Bij mensen veroorzaakt de soort Giardia intestinalis buikgriep. Symptomen van Giardiasis zijn diarree, zwakte, gewichtsverlies en buikpijn.
Giardia parasieten kennen verschillende stadia. In de ontlasting van mensen hebben ze de vorm van cysten. Als cyste zijn ze beschermd tegen barre milieuomstandigheden. Ze kunnen zo lang overleven en zijn besmettelijk. Mensen worden bij lage doses, van mider dan 10 cysten besmet met Giardia. Niet iedereen die besmet is, wordt daadwerkelijk ziek. Besmettingen met Giardia komen veel voor bij jonge kinderen in ontwikkelingslanden. Besmetting vindt voornamelijk plaats door het drinken van onbehandeld oppervlaktewater of grondwater dat besmet is door rioolwater of door wilde knaagdieren. Ook als het water alleen is gedesinfecteerd of de filtratie niet voldoende is geweest, kan besmetting plaatsvinden. Giardia is als cyste resistent tegen de meeste desinfectiemiddelen zoals chloor en UV. Giardiacysten kunnen door middel van filtratie uit het water verwijderd worden. Ozon kan ook effectief worden ingezet.
Giardia is alomtegenwoordig in waterige milieus. Ook in wetserse landen vinden uitbraken plaast van deze ziekte. In de Verenigde Staten zijn de afgelopen dertig jaar meer dan 100 meldingen gemaakt van uitbraken van Giardiasis. Daarnaast zijn er ook uitbraken geweest in Canada, Australië, het Verenigd Koninkrijk en Zweden.
Hepatitis
Hepatitis, een verzamelnaam voor infecties aan de lever, heeft een aantal oorzaken. Twee van de virussen die hepatitis veroorzaken (Hepatitis A en E) kunnen door besmet water verspreid worden. De virussen komen via de ontlasting in het water terecht. Hepatitis A wordt ook via besmet voedsel en drugsgebruik verspreid. Goede hygiëne kan besmetting voorkomen. Symptomen van hepatitis zijn een abrupte koortsaanval, zwakte, verlies van eetlust, misselijkheid en buikpijn, gevolgd door geelzucht. De ziekte kan mild zijn en slechts een of twee weken duren of enkele maanden aanhouden. In gebieden die gevoelig zijn voor hepatitis komen de meeste infecties voor bij jonge kinderen. In de meeste gevallen komen geen symptomen voor. Gevallen met een dodelijke afloop als gevolg van plotseling optredende hepatitis komen zelden voor. De meeste zieken herstellen zonder blijvende gevolgen. Het sterftecijfer is laag, 0,2% van de geïnfecteerden sterft.
Hepatitis A en E komen wereldwijd voor. Ze komen voornamelijk voor in landen waar weinig of slechte sanitaire voorzieningen zijn en de waterbehandeling afwezig of onvoldoende is. Reizigers die naar deze landen gaan wordt geadviseerd zich te laten vaccineren tegen Hepatitis A.
Legionella
Legionella wordt veroorzaakt door de bacterie Legionella pneumophilla. De ziekte heeft twee vormen: De lichte vorm is legionellagriep, ook wel Pontiac griep genoemd. Symptomen van Pontiac griep zijn koorts en spierpijn. De veteranenziekte is de ernstige vorm, die lijkt op een ernstige longontsteking. De symptomen zijn snel opkomende hoofdpijn, spierpijn, een ziek gevoel, hoge koorts, hoesten, kortademigheid, grote vermoeidheid en verwardheid en diarree. De veteranenziekte kan dodelijk zijn. Met antibiotica kan de ziekte worden bestreden.
Besmetting vindt plaats via het inademen van waterdruppeltjes die de legionella bacterie bevatten. Deze waterdruppeltjes kunnen verspreid worden door fonteinen, douches, luchtverversingssystemen, koeltorens en whirlpools. De bacterie vermenigvuldigt zich in warm en stilstaand water. Ouderen en mensen die roken of een chronische longziekte hebben en mensen met een verlaagde weerstand zijn bevattelijker voor legionella.
De veteranenziekte werd voor het eerst ontdekt in 1976 toen in de Verenigde Staten bij deelnemers aan een conventie van Amerikaanse veteranen in Philadelphia. In Nederland kregen meer dan 200 mensen legionella na het bezoeken van de WestFriese Flora in Bovenkarspel. Er stierven 32 mensen aan de gevolgen van de veteranenziekte. Sindsdien is er veel onderzoek gedaan en zijn er maatregelen genomen om besmetting met de legionellabacterie te voorkomen.
Leptospirose
Leptospirose (ziekte van Weil) is een bacteriële ziekte die zowel bij mensen als dieren voorkomt. In het beginstadium lijdt men aan hoge koorts, zware hoofdpijn, spierpijn, rillingen, rood worden van de ogen, buikpijn, geelzucht, bindvliesontsteking, bloedingen in de huid en slijmvliezen (waaronder ook de longen), overgeven, diarree en uitslag. Leptospirose wordt veroorzaakt door Leptospira, een bacterie die voorkomt in de urine van geïnfecteerde dieren en mensen. Oppervlaktewater kan besmet zijn met leptospiren. Ze komen het lichaam binnen via sneetjes in de huid en schaafplekken en via de slijmvliezen van de ogen, neus en mond. De ziekte kan bestreden worden met antibiotica. Indien geen behandeling plaatsvindt, kan de ziekte overgaan in gevaarlijker en potentieel dodelijker stadia. Leptospirose komt wereldwijd voor. Het aantal gevallen is niet bekend, omdat de ziekte vaak over het hoofd wordt gezien. In Nicaragua vond in 1995 een uitbraak plaats van leptospirose nadat orkaan Mitch was overgekomen. In 1998 was er een uitbraak in de Verenigde Staten. In datzelfde jaar was er een uitbraak in Peru en Ecuador na hevige overstromingen. Ook in Azië komt de ziekte voor, in Orissa in India vond een uitbraak plaats na een cycloon.
Meningitis (hersenvliesontsteking)
Meningitis is een ontsteking van het vocht in de ruggegraat en het vocht rondom de hersenen. Symptomen zijn hoge koorts, hoofdpijn en een stijve nek. Daarnaast krijgt men last van misselijkheid, overgeven, overgevoeligheid voor fel licht, verwarring en slaperigheid. Meningitis wordt doorgaans veroorzaakt door een bacteriële of een virale infectie. De virale infectie is meestal minder ernstig en verdwijnt zonder behandeling, terwijl de bacteriële infectie ernstig kan zijn en tot hersen- en gehoorschade en leerproblemen kan leiden. Tegen sommige bacteriën kan antibiotica worden gebruikt om de ziekte te bestrijden en verspreiding te voorkomen. Streptococcus pneumoniae en Neisseria meningitidis zijn de belangrijkste oorzaken van bacteriële meningitis. Verspreiding van bacteriële meningitis vindt plaats via keelslijm.
Naegleria infectie
Naegleria is een amoebe die van nature in het milieu voorkomt. Alleen Naegleria fowleri is voor mensen infectueus. Deze amoebe komt wereldwijd voor en bevindt zich voornamelijk in de bodem en het warme water van meren, rivieren en hete bronnen, niet-gechloreerde zwembaden en in op lozingsplaatsen van warm industrieel water. Infectie vindt tijdens het zwemmen plaats via de neus. De amoebe gaat naar de ruggegraat of de hersenen en veroorzaakt primaire amoebe meningocephalititis. Symptomen zijn hoofdpijn, koorts, duizeligheid en overgeven, een stijve nek, concentratieverlies, verlies van evenwicht en lichaamscontrole, beroertes en hallucinaties. De ziekte is dodelijk als men niet meteen wordt behandeld. Een goede desinfectie van het zwembadwater en onderhoud van het zwembad zorgt ervoor dat de amoebe wordt bestreden.
Norwalkvirus
Het Norwalkvirus werd in 1972 ontdekt na een uitbraak van een darmziekte in Norwalk, Ohio in de Verenigde Staten. Daarna werden virussen ontdekt met dezelfde eigenschappen, die Norwalkachtige virussen werden genoemd. Deze behoren tot de calicivirussen. De afgelopen jaren zijn Norwalkvirussen steeds vaker de oorzaak van door voedselovergebrachte ziektes. Norwalkvirussen komen wereldwijd voor, mensen zijn de enige bekende gastheren van dit virus. Het Norwalkvirus en Norwalkachtige virussen veroorzaken vaak uitbraken van gastrointestinale ziektes op cruise schepen, in gemeenschappen, kampen, scholen en instituten. De virussen worden verspreid via de ontlasting van geïnfecteerde personen. Mensen worden met het virus besmet via de inname van door ontlasting besmet voedsel en water, het virus is zeer besmettelijk. Symptomen van de ziekte zijn zijn misselijkheid, overgeven, diarree, hoofdpijn, koorts, rillingen, een pijnlijke keel en buikkramp. Meestal knappen mensen na 2 tot 3 dagen weer op, zonder gezondheidseffecten op de lange termijn. Een goede hygiëne, ook tijdens de bereiding van voedsel, met name groenten en schelpdieren, kunnen besmetting met Norwalkvirussen voorkomen.
Norovirussen
Norovirussen zijn een groep virussen die “buikgriep” of gastroenteritis veroorzaken bij mensen. Voorheen werden deze virussen ook wel Norwalkachtige of calicivirussen genoemd. Symptomen zijn misselijkheid, overgeven, diarree en buikkramp. Daarnaast komen lichte koorts, rillingen, hoofdpijn, spierpijn en vermoeidheid voor. De ziekte begint vaak plotseling en men kan zich zeer ziek voelen. Het is belangrijk om voldoende vocht tot zich te nemen om uitdroging te voorkomen omdat men veel vocht verliest als gevolg van de diarree en het overgeven. Vooral voor jonge kinderen, ouderen en mensen met een verlaagde weerstand is dit een probleem.
Het virus bevindt zich in de ontlasting en het overgeefsel van mensen die besmet zijn met het virus. De virussen zijn zeer besmettelijk en worden ook makkelijk van persoon tot persoon verspreid.
Pseudomonas dermititis
Dermatitis is een infectie van de huid. De huid gaat jeuken en er ontwikkelt zich een rode, bobbelige, pijnlijke uitslag. Er kunnen ook met pusgevulde blaasjes ontstaan rondom haarzakjes. De uitslag is erger onder de zwemkleding, omdat het besmette water hier langer in contact staat met de huid. De infectie wordt vaak veroorzaakt door Pseudomonas aeruginosa. Deze ziektekiem komt algemeen voor in het water en de bodem. Meestal verdwijnt de uitslag na een paar dagen.
De ziekte wordt verspreid door het directe contact van de huid met water. De kans op besmetting is groter in warme baden, omdat daar desinfectiemiddelen als chloor makkelijker verdampen voordat ze werkzaam zijn tegen micro-organismen.
Rotavirussen
Rotavirussen zijn een belangrijke oorzaak van ernstige diarree en uitdroging bij kinderen in ontwikkelde en ontwikkelingslanden. Ze werden in de jaren ’70 van de vorige eeuw ontdekt als belangrijke oorzaak van virale gastroenteritis. Er zijn jaarlijks zo’n 3 tot 5 miljard gevallen van virale gastroenteritis. 10 miljoen mensen sterven jaarlijks als gevolg van virale gastroenteritis. Er zijn verscheidene virussen verantwoordelijk voor virale gastroenteritis. Rotavirussen zijn verantwoordelijk voor 25% van alle sterfgevallen die geassocieerd worden met diarree en 6% van alle sterfgevallen van jonge kinderen. Rotavirussen vermenigvuldigen zich in de dunne darm van mensen die geinfecteerd zijn. Hierbij worden absorptiecellen vernietigt. Dit is waarschijnlijk de oorzaak dat er minder vocht wordt opgenomen en diarree ontstaat. De ziekte begint vaak 24 uur na infectie en heeft als symptomen koorts, overgeven en diarree. Rotavirussen komen in het drinkwater terecht via de faeces van geinfecteerde personen. Men kan gevaccineerd worden tegen rotavirussen. Rotavirussen zijn resistent tegen de meeste desinfectiemiddelen, chloor heeft een goede desinfecterende werking tegen rotavirussen.
Salmonellose
Salmonellose is een infectie met de Salmonella bacterie. De symptomen zijn diarree, koorts en buikkramp. Bij sommige mensen kan de diarree zeer ernstig zijn en kan de bacterie zich vanuit de darmen via het bloedvatstelsel verspreiden naar andere lichaamsdelen. Als deze personen niet met antibiotica worden behandeld, kunnen ze sterven. Vooral ouderen, jonge kinderen en mensen met een verlaagde weerstand zijn hiervoor gevoelig. Een infectie met Salmonellabacteriën kan later tot arthritis leiden. Er zijn verschillende soorten Salmonellabacteriën, S. Typhirium en S. Enteriditis komen het meeste voor. Sommige Salmonellabacteriën zijn resistent geworden tegen antibiotica. De bacteriën komen voor in de darmen van mensen en dieren, waaronder vogels en reptielen en worden verspreid via de ontlasting.
Schistosomiase
Schistosomiasis is een parasitaire ziekte die vooral voorkomt in tropische en subtropische gebieden en veroorzaakt wordt door platwormen van de Schistosoma familie. Het is na malaria de belangrijkste parasitaire infectie. In Azië zijn vee en waterbuffels gastheren van de parasiet. De larven ontwikkelen zich in zoetwaterslakken. Mensen komen in aanraking met de parasiet door te baden en te wassen in besmet water. De parasiet komt via de huid in het lichaam terecht. Na besmetting krijgt men uitslag of gaat de huid jeuken. In het lichaam transformeren de larven en worden via het bloed in de aderen vervoerd naar de darmen of lever en blaas, waar ze volwassen worden, paren en eieren ontwikkelen. De eieren beschadigen verschillende weefsels, met name in de lever en de blaas en veroorzaken ontstekingen. Mensen scheiden de eieren via de urine en ontlasting uit, waarna ze in zoetwaterslakken terecht komen. Twee maanden na de infectie krijgt men last van koorts, rillingen, hoesten en spierpijnen. Als de infectie niet wordt behandeld, kan men bloed vinden in de urine en stoelgang en kunnen de lever en milt vergroot zijn. Kinderen blijven achter in groei en cognitieve ontwikkeling. Chronische infectie leidt tot lever-, nier- en blaasaandoeningen. Soms wordt het zenuwstelsel aangetast, wat leidt tot beroertes, verlamming of ontsteking van de ruggegraat. Wereldwijd zijn zo’n 200 miljoen mensen besmet met deze parasiet. Hiervan zijn er zo’n 20 miljoen ernstig ziek en vertonen er 120 miljoen symptomen. Verbeterde hygiëne, riolering en behandeling van het drinkwater verminderen het risico op besmetting.
Shigellose
Shigellose komt overal ter wereld voor. Wereldwijd zijn er jaarlijks zo’n 164,7 miljoen gevallen, waarvan 1,5 miljoen in ontwikkelde landen en sterven er 1,1 miljoen mensen als gevolg van de ziekte. De ziekte duikt vaak op in oorlogsgebieden waar onvoldoende drinkwaterbehandeling plaatsvindt. De combinatie van Shigellose met HIV zorgt voor een snelle verspreiding van de ziekte. Mensen met HIV en AIDS hebben een slecht werkend immuunsysteem, waardoor ze vatbaar zijn voor infecties. Er zijn vaccins ontwikkeld tegen shigellose. Shigellose wordt ook wel bacillaire dysenterie genoemd.
Tyfus
Tyfus is een ziekte die gedurende lange tijd in grote belangstelling heeft gestaan binnen de waterbehandeling. In de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk behoorde tyfus tot de meest voorkomende door water overgebrachte ziektes. De behandeling en regelgeving van drinkwater was in het begin van de 20ste eeuw vooral gericht op de bestrijding van tyfus. Tegenwoordig komt tyfus niet meer voor in ontwikkelde landen. In ontwikkelingslanden vormt het echter nog een groot probleem. Tyfus en paratyfide buiktyfus zijn infecties die veroorzaakt worden door Salmonellabacteriën, Salmonella typhi en S. paratyphi. Deze bacteriën worden door geinfecteerde personen uitgescheiden via de ontlasting en urine. Mensen worden geënfecteerd door voedingswaren te eten of te drinken die aangeraakt zijn door een besmet persoon of door water te drinken dat besmet is. Besmetting met deze bacteriën kan voorkomen worden door schoon water te gebruiken en hygiëne. Wanneer de bacterie in het menselijk lichaam is, vermenigvuldoigt deze zich en verspreid zich van de darmen naar het bloed. Zelfs als men geneest van tyfus, dragen veel mensen de bacteriën nog bij zich, waardoor de infectie zich kan verspreiden.
De symptomen van tyfus kunnen mild of ernstig zijn; van koorts, niet lekker voelen, niet willen eten, hoofdpijn, verstopping of diarree, roze-gekleurde vlekken op de borst en vergrote milt en lever. De symptomen van paratyfoide koorts zijn overeenkomstig, maar milder. In 2000 kregen ongeveer 17 miljoen mensen tyfus, waarvan er 600000 stierven.
Virale gastroenteritis
Virale gastroenteritis is een ontsteking van de maag en de dikke en dunne darm. Verscheidene virussen kunnen deze ontsteking veroorzaken, zoals rotavirussen, adenovirussen, calicivirussen, astrovirussen, het Norwalkvirus en Norovirussen. Virale gastroenteritis wordt alleen door virussen veroorzaakt en niet door bacteriën, zoals Salmonella of Escherichia coli, of parasieten als Giardia of door het gebruik van bepaalde medicijnen. De symptomen, overgeven en waterige diarree, kunnen wel overeenkomstig zijn. Daarnaast komen hoofdpijn, buikpijn en koorts voor. Zieken verliezen door overgeven en diarree veel vocht. Het is daarom belangrijk dat ze voldoende vocht tot zich nemen. Bij jonge kinderen en ouderen die niet goed voor zichzelf kunnen zorgen kan dit een probleem zijn.
Vaak wordt virale gastroenteritis buikgriep genoemd, hoewel de ziekte niet veroorzaakt wordt door griepvirussen.
Zwemmersoor
Zwemmersoor is een ontsteking van het oor of de buitenste gehoorgang. Het oor kan jeuken, rood worden en ontsteken, zodat het pijnlijk is om het hoofd te bewegen of het oor aan te raken. Uit het oor kan pus komen. Zwemmersoor wordt vaak veroorzaakt door Pseudomonas aeruginosa. De ziekte komt meer voor bij jonge kinderen en jongvolwassenen en kan zeer pijnlijk zijn. De ziekte wordt verspreid door personen die geïnfecteerd zijn. Wanneer besmet water in het oor komt, kan het oor gaan ontsteken. Men kan de ziekte voorkomen door de oren na het zwemmen goed droog te maken.